PICCOLOMINI, ALESSANDRO
PICCOLOMINI, ALESSANDRO, talijanski književnik i filozof (Siena, 13. VI. 1508 – Siena, 12. III. 1579).
Od 1538. studirao filozofiju i matematiku u Padovi, gdje je podupro osnutak Accademije degli Infiammati (1540). Papa Grgur XIII. imenovao ga je 1574. biskupom Patrasa te pomoćnikom sienskoga nadbiskupa Francesca Bandinija. Bio je član sienske Accademije degli Intronati, koja mu je izvela komedije Amor costante (1536, objavljena 1540) i Alessandro (1544, objavljena 1545). Osim komedija (Ortensio, 1560), pisao je pjesme (Cento soneti, 1549), traktate (Dialogo della bella creanza delle donne /La Raffaella/, 1539; De la sfera del mondo i De le stelle fisse, 1540; De la institutione di tutta la vita del’huomo nato nobile, e in città libera, 1542; Filosofia naturale, I–II, 1551–65; Della grandezza della Terra e dell’Acqua, 1561), preveo na talijanski Ovidijeve Metamorfoze i dio Vergilijeve Eneide, preveo i komentirao Aristotelovu Poetiku (Annotazione nel libro della Poetica di Aristotele, 1572) i Retoriku (1565–72).
Nikola Nalješković u knjizi Dijalog o sferi svijeta (Dialogo sopra la sfera del mondo, 1579) napominje da je reljefni globus što ga je Vlaho Držić izradio za kardinala Rudolfa Pija (1500–64) pohvalio i Piccolomini. Potvrda da je M. Držić poznavao Piccolominija i njegova djela nema, no Leo Košuta oprezno je pretpostavio da je »upoznao Alessandra Piccolominija, pisca proslavljenih komedija, budući da se ovaj u Sienu vratio krajem 1543« (Siena u životu i djelu Marina Držića – Siena nella vita e nell’opera di Marino Darsa /Marin Držić/, 1961). Zlata Bojović u radu Marin Držić i »il progetto drammaturgico« Alesandra Pikolominija (2007) polazi od teze da je eruditna komedija kakvu je njegovala Accademia degli Intronati utjecala na Držićev dramski rad. O toj je vrsti Piccolomini vlastita gledišta iznio u prologu komedije Ortensio, raspravi uz prijevod Poetike te traktatu La sfera del mondo: proza umjesto stiha, protivljenje tipovima i zauzimanje za životne likove, uvođenje dijalekata ili likova stranaca koji govore iskvarenim jezikom. Sve te osobine mogu se naći i u Držićevim komedijama pa se čini da je Piccolominijev »dramaturgijski plan« upoznao za vrijeme boravka u Sieni.
