CECCHI, GIOVAN MARIA

CECCHI, GIOVAN MARIA, talijanski komediograf (Firenca, 15. III. 1518 – Firenca, 28. X. 1587).

Plemićkoga podrijetla, pridružio se gildi sudaca i bilježnika u Firenci, gdje je obnašao različite javne dužnosti, a bavio se i trgovinom vune. Autor je dvadeset jedne komedije, ugl. nadahnute ant. lektirom, koje u mnogočemu anticipiraju žanr melodrame. O utjecaju njegovih drama na M. Držića najčešće se govorilo u tekstovima Artura Cronije (Za ispravno tumačenje Marina Držića – Per una retta interpretazione di Marino Darsa, 1953) i Jolande Marchiori (Odrazi talijanskoga teatra u »Dundu Maroju« Marina Držića – Riflessi del teatro italiano nel »Dundo Maroje« di Marino Darsa, 1958) te u diplomskim radovima Cronijinih padovanskih studenata, koji su željeli pokazati Držićevu ovisnost o tal. komediografiji. Sličnosti su najčešće utvrđivane na razini dramskih tipova (škrti starac, rasipni sin, mudri sluga, kurtizana, stranac), pri čemu nije uzimano u obzir Držićevo pretvaranje likova karakterističnih za eruditnu komediju u našjence. Dundo Maroje dovodio se u vezu s likom Filippea, Maro s Federigom u Cecchijevoj komediji Miraz (La Dote), a spominjala se i drama Suparnici (I Rivali) jer je u Dundu Maroju riječ o ocu koji ima problema s rasipnim sinom. Dundu je sličan Anselmo iz komedije Prevrnuti (I Rivolti), a u drami Baršuni (Gli Sciamiti) pojavljuju se škrtac Nicomerio, sluga Roncola i sluškinja Salvestra. Sluga Sparecchia iz komedije Malj (Il Martello) navođen je kao izravni predložak Pometu, posebno zbog značenja njegova imena (tal. sparecchiare: raspremiti; figurativno: sve pojesti, očistiti) jer je tobože najvažnije obilježje Pometa Trpeze proždrljivost. Petrunjela je povezivana s likom Faustine sluškinje Rose iz komedije Maj (La Maiana), Laura s Faustom, ali i s Angelicom iz komedije Il Martello. Analizirajućispomenute sličnosti, Franjo Švelec međutim pokazuje da »u Rose nema invencije, nema duhovitih replika, a s Petrunjelom joj je zajedničko samo to što je sluškinja i što služi prostitutku. U akcijama, u riječima, u mislima – nigdje se nikakva podudaranja nisu mogla utvrditi« (Komički teatar Marina Držića, 1968). Lik sličan Ugu Tudešku može se naći u komedijama Otkačenjak (Lo Sviato) i La Maiana. Podmetanje supruge Džove Pedantu Krisi umjesto Mande u komediji Tripče de Utolče uspoređivano je sa zamjenom osoba (Ambrogio i Oretta) u komediji Ušati jejić (L’Assiuolo). Adriana Brizzolari u radu »Arkulin« di Marino Darsa (obranjenom škol. god. 1948/49) motiv zamjene identiteta pronalazi u Cecchijevoj komediji Čarolije (Gl’Incantesimi). F. Švelec ističe da Držić od tal. eruditne komedije nasljeduje osnovnu dramaturšku matricu, nadopunjava na temelju vlastitoga komediografskog iskustva i spisateljske invencije, ali spomenute motive uranja u dubr. svakodnevicu. Njegov je zaključak da je Držić »mogao imati na umu Cecchijevu komediju. Međutim način na koji je svoje scene izveo odaje sasvim jasno da je autor imao u glavi vlastite predodžbe«.