STILNOVIZAM (STIL NUOVO, DOLCE STIL NUOVO)

STILNOVIZAM (STIL NUOVO, DOLCE STIL NUOVO, tal.: slatki novi stil), talijanska pjesnička škola oko koje su se u Firenci 1270–1310. okupljali Dante Alighieri, Guido Cavalcanti, Cino da Pistoia, Lapo Gianni i dr.

Osnivačem se smatra Guido Guinizelli, čija je kancona K plemenitu se srcu uvijek sklanja Ljubav (Al cor gentil rempaira sempre Amore) lirski proglas stilnovističkoga nauka o ljubavi, koji prijašnje uzore dvorsko-provansalske, sicilijanske i toskanske lirike privodi teološkoj i mistično-platonističkoj misli, ponajprije afirmacijom koncepcije ljubavi prema anđeoskoj ženi kao duhovnom posredništvu što do Božje milosti uzvisuje plemenito srce, tj. čovjeka obdarena vrlinom po zasluzi, a ne po nasljednom pravu. Naziv potječe iz Danteova Čistilišta (XXIV, 57), a priziva ideal birana izraza i blage milozvučnosti te potvrđuje svijest o retoričkom i ideološkom zaokretu prema dotadašnjoj lirici. Najveći je domet škole Mladenački život (La vita nuova, 1292–94), djelo D. Alighierija, koji u Božanstvenoj komediji stilnovističko iskustvo smatra prevladanim, iako je za njim povremeno iznova posezao. Nakon kratka epigonskog razdoblja, ta škola ustupa mjesto petrarkizmu, djelujući znatno na njegovu poetiku. Frano Čale napominje da se i u Držićevu pjesničkom stvaralaštvu može pronaći petrarkističkih fraza stilnovističke provenijencije (Marin Držić: Djela, 1979), a sa stilnovističkim se filozofijsko-teologijskim koncepcijama vrline (virtù) podudaraju i neka Držićeva razmatranja toga fenomena.